SZOFER
Prawie nikt już nie używa tego wyrazu na określenie popularnego dziś zawodu
kierowcy. Kiedyś jednak nikt by nie wiedział, kto to jest kierowca. No, ale j.
polski ulega ciągłej metamorfozie i bardzo dobrze, że w tym przypadku
znaleziono polski odpowiednik dla francuskiego – chauffeur.
W latach 50-tych ub. w., samochody były rzadkością. Po ulicach Ostrołęki
jeździły furmanki, bryczki, czasem przemknęła karetka pogotowia, a trzeba
przyznać, że w tamtych bardzo trudnych czasach, pomoc doraźna zorganizowana
była wzorowo. Pamiętam pokraczne ambulanse marki Skoda, które dzielnie
pokonywały błotniste, pełne wybojów drogi, aby dotrzeć do chorego. Czasem
wyjeżdżała straż pożarna, przeważnie za miasto, a trzeba wiedzieć, że pożary
były niezwykle groźne, bo zdarzało się, że całe drewniano – słomiane wsie szły
z dymem w ciągu kilku godzin.
W sąsiedztwie mojego domu przy Pl. Bema, pojazdów było najwięcej. Bo i
zajezdnia autobusowa PKS, ratusz i szpital w pobliżu. Na naszym podwórku stał
traktor Ursus, który trudno było uruchomić, więc czasem bębnił pół dnia pod
oknami. Stała również ciężarówka, która wydawała się nam, dzieciakom, pojazdem
niezwykłym.
To był sowiecki samochód z drewnianą szoferką, w której zawsze unosił się
niepowtarzalny zapach siedzeń, benzyny, smarów. Pamiętam, że często silnik nie
chciał zapalić od rozrusznika i kierowca wkładał od przodu samochodu korbę,
którą trzeba było energicznie kręcić, by zbuntowany motor zaskoczył. Ale taka
korba służyła nie tylko do zapłonu. Bywała bardzo ważnym argumentem w
rozwiązywaniu sporów odnośnie przepisów ruchu drogowego. Użycie korby
powodowało zazwyczaj gwałtowne ucięcie sporu i racja należała do szofera
zręczniej władającego wspomnianym instrumentem. I tutaj z kurpiowskim kierowcą
nikłe szanse mógł mieć jedynie góral z ciupaską, ale wówczas górale do
Ostrołęki nie przyjeżdżali.
Szoferem naszej ciężarówki był pan Gęsik, lubiany w całej Ostrołęce, a przez
dzieci wręcz uwielbiany. Gęsika pamiętam jako niezbyt wysokiego człowieka w
fikuśnej, ażurowej czapeczce zrobionej mu przez żonę na drutach. Czapeczka
zawsze rano była różnokolorowa, a już pod koniec dnia pstrokacizna nikła pod
warstewką smaru. Smar szofer czerpał z części zdezelowanej ciężarówki, którą
ciągle trzeba było naprawiać, a my – brzdące, przyglądaliśmy się często
zmaganiom człowieka, który dokonywał cudów, by maszyna była sprawna.
Zadziwiające, ile cierpliwości było w tym zawsze uśmiechniętym człowieku dla
maluchów, którym zawsze wyczerpująco odpowiadał na wszystkie pytania i to w
sposób na tyle zrozumiały, że ja w wieku przedszkolnym wiedziałem więcej o
samochodach niż obecnie. Każda „pomoc” p. Gęsikowi w naprawie pojazdu, kończyła
się kąpielą przy użyciu szczoty i praniem ubrań dokładnie wyszmelcowanych
smarami. Ale mimo bury w domu, warto było trzymać z p. Gęsikiem, bo po każdej
naprawie pojazdu, szofer zabierał nas do kabiny i uczestniczyliśmy w jeździe
próbnej. To była frajda!
Nie ma więc co się dziwić, że marzeniem każdego chłopca było pojechać ciężarówką
gdzieś daleko, mknąć po szosie 60 km/h i przez okno szoferki obserwować świat.
I kiedyś spotkało mnie to niebywałe szczęście. Ojciec musiał jechać służbowo do
Warszawy i coś przywieźć z dyrekcji Zarządu Dróg Wodnych do Ostrołęki.
Wiedział, że sprawi synowi nieopisaną radość, więc zabrał mnie z sobą.
Trzeba wiedzieć, że p. Gęsik był człowiekiem niezwykłym. Kochał nie tylko
ludzi, szczególnie dzieci, ale nade wszystko uwielbiał zwierzęta. Ponoć nigdy
nie potrącił żadnego zwierzaka. Przez każdą wieś jechał powoli, aby pod koła
nie wpadła mu gęś albo kura, a przed psem lub kotem gwałtownie hamował. Ba,
kiedy zobaczył wałęsającego się psa, też zatrzymywał ciężarówkę. Musiał
czworonoga pogłaskać, nakarmić, dopiero gotowy był do dalszej podróży. Dlatego
sam bywał często głodny, bo kanapki robione na drogę przez żonę, najczęściej
zjadały szoferowi zwierzęta, z którymi p. Gęsik musiał się zaprzyjaźnić.
W drogę wyruszyliśmy bardzo wcześnie i około południa byliśmy już gdzieś między
Różanem a Pułtuskiem. Po drodze wszystkie psy były nakarmione, szofer nie miał
już ani jednej kanapki, mógł więc zająć się sumiennie prowadzeniem ciężarówki.
W tamtych czasach ruch był tak mały, że co kilkanaście minut mijaliśmy się
z innym autem. W pewnym momencie ujrzeliśmy w oddali na szosie dwa
punkty. Po minucie wiadomo było, że obok siebie, równolegle jadą dwie furmanki.
Jedna poruszała się prawidłowo prawą stroną, a druga jechała lewą stroną szosy
przeznaczonej dla pojazdów nadjeżdżających z przeciwka. Na kozłach siedzieli
dwaj chłopi i dyskutowali o czymś, gestykulując jak spożywcy makaronu z
dalekiej Italii. Furmanki zbliżały się. W pewnym momencie ojciec się odezwał: -
Panie Gęsik, zwolnij pan, bo się między tymi furmankami nie zmieścimy!
Gęsik poprawił swoją czapeczkę i spokojnie odparł: - Zmieścimy się panie
kierowniku, zmieścimy… A na poparcie swoich słów nacisnął klakson i przeciągle
zatrąbił. Woźnice rozjechali się ociupinę na boki, ale każdy uważał, żeby nie
zjechać na pobocze, bo po piasku ciężko koniom ciągnąć wóz na drewnianych
kołach o żelaznych obręczach.
- Hamuj pan do jasnej cholery, bo się nie zmieścimy!
- Zmieścimy się, zmieścimy…
I nagle Gęsik zaczął rzeczywiście hamować, ale nie wiele to dało. Usłyszeliśmy
huk i trzask łamanych desek. Jeden z chłopków spadł z kozła do jednego rowu,
drugi do rowu po przeciwnej stronie szosy. Konie z rozbitych furmanek jakoś
wyzuły się z uprzęży i pognały jak oszalałe w pola, a jedno z urwanych kół
pobrzękując metalicznie żelazną obręczą, potoczyło się prosto szosą w kierunku
Pułtuska.
Kiedy szofer zatrzymał ciężarówkę, obaj chłopi pozbierali się już i wstali
mocno ściskając baty w łapskach. Zanim ojciec zdążył zareagować, Gęsik chwycił
owe stalowe urządzenie będące częścią mechanizmu dźwigniowego, przystosowane do
ruchu obrotowego dookoła osi, nazywane korbą... i wyskoczył z szoferki.
Teraz w mgnieniu oka człowiek kochający ludzi i zwierzęta stał się
nieustraszonym bojownikiem i jak gladiator mający do wyboru: umrzeć lub
zwyciężyć, bez namysłu przypuścił atak na chłopka, który stał bliżej.
I wtedy stała się rzecz nie do uwierzenia: chłopi mając oprócz batów w arsenale
jeszcze orczyki i kłonice, porzucili baty i rzucili się do panicznej ucieczki,
gnając przez kartofliska i łany kwitnącej koniczyny, hen daleko, nie oglądając
się za siebie.
Teraz, dojechaliśmy już szczęśliwie do Warszawy.
Później,
po wielu latach analizowałem zachowanie uczestników opisanego wydarzenia.
Doszedłem do wniosku, że tylko dzięki położeniu geograficznemu miejsca wypadku,
udało się uniknąć większej draki. Pod Pułtuskiem bowiem mieszka lud może nie
dorównujący walecznością Kurpiom, ale za to mający lepszy charakter w nogach.
Gdyby jednak licho pokusiło ich, aby stawić czoła szoferowi z Kurpiowszczyzny –
oj, mogłoby skończyć się gorzej. Bo jak Kurpsiowi złamać palec? Uderzyć go w
nos!
Dyżurny Psychiatra Kraju
Cezary Piotr Tarkowski
